34. De twee kanten van een medaille

Beste Gerard

Op een winderige zondagochtend waaide de wind uit de verkeerde richting. Tenminste voor ons die de fiets hadden gepakt en met een behoorlijke tegenwind op weg waren naar een expositie. We werden beloond met kleurrijke schilderijen en beelden van grappig uitvergrootte menselijke eigenaardigheden. Op de achtergrond zong een zangeres een oud vertrouwd nummer ‘Summertime’. Het is dat ik net achter haar stond en de tekst met haar mee kon lezen, anders had ik het nog niet ontdekt. ‘Your Daddy is rich and your ma is good looking.’Good looking? Ik zong mijn leven lang al ‘good cooking’.

Ria benadrukte even fijntjes dat er blijkbaar ergens diep van binnen een diepgewortelde overtuiging bij mij leefde – de plaats van de vrouw is de keuken. Ik zat al snel boven op de kast en omdat mijn gedachten met mij aan de haal gingen besloot ik om daar maar even te blijven zitten. Vanaf die hoogte kon ik de zaken beter overzien.

Hoe werkt dat met persoonlijke overtuigingen? Wanneer zijn ze nuttig en wanneer worden ze een last? In de dagen daarvoor waren me door de dagelijkse werkelijkheid een paar voorbeelden op een dienblaadje aangereikt.

Het vasthouden aan een duidelijke voetbalvisie en de spelers die daarin passen werden algemeen gezien als de grote kracht van Bert van Marwijk als bondcoach. Maar zijn kracht werd zijn zwakte. Bert bleef trouw aan die visie en het team en deed te weinig met de signalen dat de kwaliteiten van diezelfde spelers en van het team niet meer hetzelfde waren als twee jaar daarvoor. De andere kant van de medaille van vasthoudendheid  – starheid –  kwam bovendrijven.

Ander voorbeeld. Een kleine meubelmakerij maakt al jaren prachtige designmeubelen. Meubels met een unieke vorm waarbij je in elk meubel zowel de hand van de maker terugziet als de persoonlijkheid van de klant. ‘Een meubelstuk als verlengstuk van iemands identiteit,’ zoals ze dat zo mooi geformuleerd hebben in hun missie. Jeroen is de eigenaar en het boegbeeld van het bedrijf. Hij belichaamt de persoonlijke benadering en het samen met de klant werken aan de vormgeving van het meubel. Hij is de spil in het klantenweb van zijn bedrijf. In negentig procent van de gevallen dat een klant zich in het web meldt, zorgt Jeroen dat er een opdracht uitkomt. Zijn passie en gedrevenheid voor wat hij maakt en de betrokkenheid bij zijn klanten doen hun werk. Maar hoe sleept Jeroen de potentiële opdrachtgevers dan binnen zijn klantenweb?

‘ Al jaren komen mijn klanten vanzelf mijn web binnenwandelen. Ik zit bij de telefoon en lees mijn email dagelijks door en eens in het jaar heb ik een open dag. En dat leverde altijd voldoende klanten op. Ik heb nog nooit echt actief hoeven werven. Dat werkt al jaren zo. Ik snap niet waarom dat het laatste halfjaar niet meer werkt?’

Slaat vertrouwen hier niet om in naïviteit? Met blind vertrouwen dat alles blijft zoals het was had Jeroen onvoldoende oog voor de signalen uit de markt. Het wordt tijd voor verandering. Voor het te laat is.

Het derde voorbeeld gaat over mezelf. Verbinding maken met mensen en inlevingsvermogen in anderen zijn eigenschappen die me in mijn rol als ondernemer en leider veel hebben opgeleverd. ‘Je bent niet verantwoordelijk voor wat je zegt en doet als leider maar je bent verantwoordelijk voor wat het effect is van wat je zegt en doet’, was mijn uitgangspunt. Contact kunnen maken met anderen en je kunnen inleven zijn daarbij belangrijke pluspunten. Het kost veel meer tijd dan een meer autoritaire manier van leidinggeven, maar het levert meer draagvlak op voor het accepteren van veranderingen. En het komt de kwaliteit van de besluiten ten goede omdat er meer informatie is en er wellicht suggesties zijn die meegewogen kunnen worden in het te nemen besluit. Maar ik kan soms ook te lang blijven hangen in dat gedrag. Dan ontaardt dat gedrag in vaagheid, om de hete brei heen draaien en beslissingen uitstellen. Au, dat doet zeer, deze zelfkritiek.

Nu is het in een bedrijf niet eenvoudig om de juiste mensen te krijgen maar in een vereniging is dat nog een slag moeilijker. De vrijwilligers staan niet in rijen voor de deur en met een beetje meer geld iemand over de streep trekken, zoals in bedrijven wel gebeurt, behoort niet tot de mogelijkheden. Dus de neiging om te paaien wordt automatisch opgerekt. Tot het te gek wordt uiteraard. De jongere generatie is daar soms wat minder voorzichtig in. Een jong bestuurslid spreekt een collega (ook jong) heel direct aan over zijn gedrag en gebrek aan collegialiteit. Rustig formulerend, zonder omtrekkende bewegingen, zegt hij waar het op staat. De kern van het conflict ligt direct open en bloot op tafel. De collega luistert, reageert nog met een korte jamaar, begrijpt en accepteert. ‘je hebt gelijk, dat was niet handig van mij.’ De donkere wolk in mum van tijd helder gemaakt en opgeklaard. De twee collega’s laten me even de andere kant van mijn medaille van inlevingsvermogen zien: vaagheid. Bedankt. Ik kan nog wat van jullie leren.

Misschien is dat wel een van de belangrijkste succesfactoren van coaches, leiders en ondernemers. Het beschikken over het zelfinzicht en de flexibiliteit om een gedragspatroon te doorbreken voordat het doorslaat in zijn nadeel.

 Groeten

Jan